Lũ quét là một trong những hiện tượng thiên nhiên nguy hiểm nhất, thường xảy ra đột ngột và gây thiệt hại lớn. Bạn có biết lũ quét là gì và khu vực nào dễ xảy ra nhất? Hãy tìm hiểu để bảo vệ bản thân và gia đình.
Định nghĩa lũ quét là gì?
Lũ quét là một hiện tượng thiên nhiên nguy hiểm, xảy ra đột ngột và diễn biến rất nhanh.
Nó được định nghĩa là dòng chảy mạnh mẽ, chứa đầy bùn đất, đá và các mảnh vỡ, đổ xuống dọc theo khe suối, sông hoặc thung lũng hẹp.
Sự xuất hiện bất ngờ và sức tàn phá khủng khiếp của lũ quét khiến nó trở thành một mối đe dọa nghiêm trọng đối với tính mạng và tài sản của con người, đặc biệt là ở những khu vực miền núi, đồi núi và vùng trũng thấp.
Dấu hiện nhận biết lũ quét là gì?
Nhận biết lũ quét có thể dựa vào một số đặc điểm chính:
- Dòng chảy có màu nâu sẫm hoặc đen do mang theo một lượng lớn đất đá, bùn cát.
- Tiếng nước chảy ầm ầm, tiếng va đập mạnh của đất đá, cây cối bị cuốn trôi tạo nên âm thanh đáng sợ.
- Nước dâng cao nhanh chóng chỉ trong vài phút đến vài giờ sau mưa lớn, thậm chí có thể nhận thấy sự rung chuyển nhẹ của mặt đất.
Nguyên nhân do đâu xuất hiện lũ quét?
Nguyên nhân chính dẫn đến lũ quét thường là do mưa lớn kéo dài hoặc mưa rào cường độ cao tập trung trong thời gian ngắn, khiến đất đá không thể hấp thụ hết lượng nước.
Ngoài ra, địa hình dốc, sông suối bị thu hẹp do rác thải, khai thác cát sỏi, phá rừng đầu nguồn cũng là những yếu tố làm gia tăng nguy cơ xảy ra lũ quét.
Các vùng có địa hình như thế nào thì dễ xảy ra lũ quét
Vùng núi cao, nơi có địa hình dốc, thung lũng hẹp và dòng chảy mạnh là khu vực thường xuyên phải đối mặt với lũ quét. Lũ quét ở đây thường diễn ra rất nhanh, khó dự đoán và có sức tàn phá lớn.
Vùng đồng bằng ven sông cũng là nơi dễ bị ảnh hưởng bởi lũ quét, đặc biệt là khi có mưa lớn kết hợp với triều cường hoặc vỡ đê. Nước lũ từ thượng nguồn đổ về kết hợp với nước biển dâng cao, gây ngập úng nghiêm trọng cho các khu dân cư, cánh đồng và cơ sở hạ tầng.
Bên cạnh đó, khu vực có độ che phủ rừng thấp do nạn phá rừng, cháy rừng, biến đổi khí hậu cũng dễ bị tổn thương bởi lũ quét.
Rừng đóng vai trò quan trọng trong việc giữ nước, chống xói mòn đất. Khi rừng bị tàn phá, đất đai trở nên khô cằn, mất khả năng giữ nước, dễ dàng bị xói mòn khi có mưa lớn, làm tăng nguy cơ xảy ra lũ quét.
Hậu quả tàn khốc mà lũ quét để lại
Hậu quả mà lũ quét gây ra thật sự khủng khiếp. Nó có thể gây thiệt hại về người và tài sản với quy mô lớn.
Dòng nước chảy xiết cuốn trôi nhà cửa, công trình, gia súc, mùa màng, khiến nhiều người mất nhà cửa, sinh kế và thậm chí là thiệt mạng. Môi trường cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi lũ quét.
Đất đai bị xói mòn, ô nhiễm nguồn nước, phá hủy hệ sinh thái và làm gia tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh.
Về mặt kinh tế – xã hội, lũ quét gây thiệt hại nặng nề cho cơ sở hạ tầng như cầu đường, hệ thống điện, trường học, bệnh viện, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, giao thông vận tải, du lịch và đời sống của người dân.
Việc khắc phục hậu quả lũ quét đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và nguồn lực.
Biện pháp giảm thiểu tác động của lũ quét
Để giảm thiểu những tác động tiêu cực của lũ quét, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả.
Biện pháp công trình bao gồm xây dựng đập, hồ chứa, kênh mương để điều tiết lũ, bảo vệ đất, trồng rừng đầu nguồn để tăng khả năng giữ nước, chống xói mòn.
Biện pháp phi công trình tập trung vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng chống lũ quét, xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, lập kế hoạch sơ tán dân cư kịp thời khi có nguy cơ, tuyên truyền, giáo dục cho người dân về kỹ năng ứng phó với lũ quét.
Lưu ý khi di chuyển trong vùng ngập lụt, hãy đi theo nhóm, không tự ý đi qua những khu vực nước chảy xiết hoặc có nhiều chướng ngại vật.
Sau khi lũ rút, cần cẩn trọng khi trở về nhà, kiểm tra kỹ lưỡng hệ thống điện, nước, khí đốt trước khi sử dụng để tránh tai nạn.
Việc tự bảo vệ bản thân và gia đình khi có lũ quét là vô cùng quan trọng. Hãy theo dõi thông tin dự báo khí tượng thủy văn thường xuyên để cập nhật tình hình mưa lũ. Khi có cảnh báo lũ quét, hãy bình tĩnh và nhanh chóng sơ tán khỏi khu vực nguy hiểm đến nơi an toàn theo hướng dẫn của chính quyền địa phương. Chuẩn bị sẵn sàng túi cứu hộ khẩn cấp bao gồm lương thực, nước uống, thuốc men, giấy tờ tùy thân, đèn pin, áo mưa, …
Hiểu rõ lũ quét là gì và nhận biết những khu vực dễ xảy ra lũ quét sẽ giúp bạn chủ động phòng tránh rủi ro. Đừng bỏ lỡ các thông tin quan trọng khác về thiên tai, theo dõi Thời sự Việt để luôn sẵn sàng đối phó với mọi tình huống!
